MESEC BORBE PROTIV RAKA PROSTATE: KLJUČNI SU RANA DIJAGNOSTIKA, PRAVOVREMENA I ADEKVATNA TERAPIJA

Novembar je mesec posvećen muškom zdravlju i borbi protiv raka prostate. Širom sveta organizuju se aktivnosti sa ciljem da se javnost informiše o karcinomu prostate i podstakne društvo da uradi što više na ranom otkrivanju i što efikasnijem lečenju ove bolesti. Mesec borbe protiv raka prostate u Srbiji ove godine obeležava se pod sloganom “Živi muški i zakaži pregled – rešenje postoji”.

Redovni urološki pregledi, rana dijagnoza i pravovremeno lečenje raka prostate mogu spasiti mnoge živote, a inovativna terapija koja se primenjuje u fazi metastatske bolesti značajno produžava život obolelih, poručuju stručnjaci povodom početka obeležavanja Meseca borbe protiv raka prostate.

Rak prostate je jedan od vodećih uzroka obolevanja i umiranja od malignih bolesti muškaraca. U Evropi je najčešći karcinom muškaraca, a u Srbiji je, po učestalosti, odmah iza raka pluća i debelog creva. Godišnje oboli oko 2.300 muškaraca i premine preko 1.000.

“Udruženje medikalnih onkologa Srbije (UMOS) želi da skrene pažnju na rak prostate i istakne značaj redovnih pregleda kod urologa jer rana dijagnoza utiče na tok i prognozu bolesti,” – kaže viši naučni saradnik dr Davorin Radosavljević, predsednik UMOS-a i rukovodilac Klinike za medikalnu onkologiju Instituta za onkologiju i radiologiju Srbije. “Faktori rizika za nastanak raka prostate su starija životna dob, nasledni faktori i etnička pripadnost, na koje se, na žalost, ne može delovati. Izbalansirana, zdrava ishrana i fizička aktivnost se preporučuju kao faktori koji deluju povoljno na opšte zdravlje. Što se tiče savremenog lečenja raka prostate, u poslednjih 15 godina registrovani su inovativni lekovi koji značajno utiču na tok bolesti. Republički fond za zdravstveno osiguranje je 2017. godine stavio na Listu lekova inovativnu terapiju za pacijente u fazi metastatskog kastraciono-rezistentnog karcinoma prostate čime je značajno unapređeno njihovo lečenje. Međutim, ranijim uvođenjem inovativnih lekova, u fazi metastatskog hormonski osetljivog karcinoma prostate, značajno se odlaže progresija bolesti i produžava život, što je od značaja i za same pacijente ali i za zdravstveni sistem jer se odlaže pojava komplikacija i troškova vezanih za završnu fazu bolesti.”

“Kada se rano otkrije, rak prostate se može izlečiti. Muškarci stariji od 50 godina treba jedanput godišnje da urade PSA (prostata specifični antigen) i da odu na pregled kod urologa, kao i pre 45. godine, ukoliko u porodici imaju slučajeve ovog karcinoma (otac, ujak, stric),” navodi prof. dr Zoran Džamić, profesor na Medicinskom fakultetu u Beogradu i direktor Klinike za urologiju Univerzitetskog kliničkog Centra Srbije. “Rak prostate retko daje rane simptome, ali se može javiti poremećaj u kvalitetu mokrenja - otežano i učestalo mokrenje, noćno mokrenje, smanjenje jačine mlaza, kao i krv u mokraći. U uznapredovaloj fazi bolesti javljaju se bolovi u kostima, pre svega karlice. Povišena vrednost PSA u krvi ne mora da znači da muškarac ima rak prostate, već to može biti posledica benignog uvećanja prostate ili zapaljenskog procesa, i zato je važno da urolog obavi pregled (digitorektalni pregled, ultrazvuk) i proceni rizik za razvoj raka prostate. Ukoliko se posumnja na postojanje raka, radi se biopsija prostate. Ako se histopatološki potvrdi rak, procenjuje se proširenost bolesti. Pacijent se upućuje konzilijumu, gde iskusni kliničari donose odluku o najboljem načinu lečenja.”- objašnjava prof. Džamić.

Naučni saradnik dr Nada Babović, medikalni onkolog iz Instituta za onkologiju i radiologiju Srbije, ističe da je izuzetno važno što više individualizovati terapiju. “Lečenje zavisi od stadijuma i agresivnosti bolesti, životnog doba i

zdravstvenog stanja pacijenta, ali i od njegovih želja i očekivanja. Karcinom može biti lokalizovan samo u prostati, regionalno proširen na okolne limfne čvorove i uznapredovali, metastatski, kada se putem krvi i limfe širi u kosti, jetru, pluća ili druge organe. Ukoliko je tumor lokalizovan u prostati i niskog je rizika, pacijentu se mogu ponuditi tri opcije: aktivno praćenje uz redovne preglede urologa, radikalna prostatektomija, tj. odstranjenje cele prostate, kao zlatni standard u lečenju ranog karcinoma, a treća opcija je radioterapija koja se primenjuje samostalno ili u kombinaciji sa hemijskom kastracijom. Hirurška kastracija, koja podrazumeva odstranjivanje testisa, i hemijska kastracija, koju čine lekovi koji blokiraju stvaranje muških hormona, predstavljaju tzv. androgen deprivacionu terapiju (ADT), višedecenijski primarni pristup u lečenju metastatskog karcinoma prostate. Na žalost, tokom ove terapije, bolest gotovo uvek napreduje u kastraciono rezistentnu fazu. Prema evropskim i svetskim preporukama, u ovoj fazi bolesti, androgen deprivaciona terapija više nije standard, već njena kombinacija sa hemioterapijom ili inovativnim lekovima koji deluju na androgene receptore (tzv. ARTA lekovi). Stoga je neophodno da pacijentima bude dostupna inovativna, dokazano efikasna terapija i u fazi hormonski osetljivog metastatskog karcinoma prostate, jer suštinski odlaže progresiju bolesti i značajno produžava preživljavanje, uz očuvanje kvaliteta života, kao i socijalne i radne aktivnosti pacijenata. Istovremeno, ovom terapijom se smanjuju troškovi nege i lečenja komplikacija bolesti u kasnijoj fazi, kao što su, pre svega, koštani prelomi ili kompresija kičmene moždine.”

Eksperti zaključuju da je rano prepoznavanje raka prostate i lečenje, uz ranu intenzifikaciju terapije, od velikog značaja kako za pacijente tako i za zdravstveni sistem.

(Espreso)