OTKRIVENO ZAŠTO SE SRPSKA SELA GASE I ZAŠTO SVI BEŽE ZA BEOGRAD: Ljudi se sele, sada se zna i u koje tačno gradove

Za samo godinu dana došlo je do velike promene u strukturi stanovništva u Srbiji.

Tokom prošle godine 135.194 ljudi promenilo je prebivalište, odnosno trajno se preselilo kupovinom nekretnina, iz jednog u drugo mesto u Srbiji, i to najčešće u Beograd i Vojvodinu. Prosečna starost onih koji su se odlučili na takav korak je 34,7 godina. Ovo pokazuju najnoviji podaci Republičkog zavoda za statistiku (RZS), prema kojima je u 2021. najveći broj preseljenja ubedljivo bio u Beogradu. Naime, 51.206 (37,9 odsto) je doseljenika i 47.293 (35 odsto) onih koji su se odselili iz prestonice.

Pored Beograda pozitivan migracioni saldo, odnosno više doseljenih od odseljenih, bio je i u Južnoj Bačkoj, zatim Sremu, Severnoj Bačkoj, Nišavskom regionu i Južnom Banatu, dok je u ostalih 19 oblasti migracioni saldo negativan. Negativan trend zabeležen je u Zapadnobačkoj oblasti, gde je više odseljenih nego doseljenih, a slično je i u Severnobanatskoj oblasti, dok je najgora situacija u Srednjobanatskoj oblasti, piše Blic.

Kada se među podacima RZS analiziraju migracije na nivou opština ili gradova, tek u njih 49 je lane zabeležen pozitivan migracioni saldo, dok je u jednoj saldo jednak nuli, a u ostalih 119 opština i gradova migracioni saldo je negativan. Podaci pokazuju da se stanovnici najviše sele u blizinu bivšeg mesta boravka. U prošloj godini 36,3 odsto osoba selilo se iz jedne u drugu opštinu ili grad unutar iste oblasti, a najmanje iz jednog u drugo naselje u okviru iste opštine ili grada - 28,1 odsto.

Najviše se sele mladi između 25-34 godine, potom oni malo stariji od 35-44, a onda srednjoškolci i studenti 15-24 godine. Interesantno je da kofere češće pakuju žene, i to skoro u svim starosnim dobima, osim u najmlađem, do četvrte godine, a znatno se više sele i stariji od 45 godina, od onih mlađih od 15.

SVE VIŠE LJUDI U BEOGRADU

Beograd nikad ne miruje, iako svakodnevno primi mnogo više ljudi nego bilo koji grad u Srbiji. Ipak, promene se dešavaju i unutar grada jer se mnogi sele iz opštine u opštinu. Sociološkinja Milica Vesković Anđelković objašnjava da ljudi uglavnom menjaju opštinu zbog posla, škole - ako su deca u pitanju, ali i da je to vrlo često zbog cene nekretnina, kvaliteta, veće kvadrature i zelenih površina.

"Prosto, neki delovi grada su jeftiniji i dostupniji mladim bračnim parovima i studentima, nego centar Beograda ili čak i Novi Beograd u poslednje vreme", ističe Vesković Anđelkovićeva.

Prema rečima demografa, Zvezdara je jedna od opština koja ima pozitivan migracioni saldo, odnosno najviše doseljenjih stanovnika. Privlačna je, kako kažu, zbog šume, parkova i vrtića. Novi Beograd je tražen zbog mnogih poslovnih centara, banaka i IT firmi, a Vračar zbog advokatskih kancelarija.

"Stari grad i Savski venac, to su gradske opštine koje imaju ograničen prostor i ne mogu da se šire. Više su to opštine orijentisane tom poslovnom ambijentu, tako da je to jedan od razloga zašto se više ljudi odseljava nego što se doseljava. A to posle generiše i prosečnu starost u tim opštinama", ističe demograf u RZS Gordana Bjelobrk, i dodaje da je Beograd najprivlačniji mladima. Sa njom je saglasan i demograf sa Instituta za društvene nauke Vladimir Nikitović, koji u svom radu navodi da su pravci i intenzitet unutrašnjih migracija uslovljeni regionalnim i podregionalnim razlikama. Posebno mesto, kako kaže, ima sve dublji jaz između većih gradskih centara i ostatka zemlje u pogledu privrednog razvoja, diversifikacije i ponude radnih mesta, stanovanja, zdravstvene zaštite, sveukupnog kvaliteta života, kao i subjektivnog doživljaja mogućnosti za ostvarivanje ličnih životnih ciljeva.

"Brzorastuće metropolitansko područje Beograda i Novog Sada, koje čine dva najveća grada u Srbiji, predstavlja fokalnu tačku unutrašnjih migracionih priliva. Većinu drugih oblasti u zemlji već godinama karakteriše migracioni odliv, posebno u pograničnim i planinskim predelima Regiona Južne i Istočne Srbije i Regiona Šumadije i Zapadne Srbije. Ovaj obrazac unutrašnjih migracija duboko je ukorenjen u prethodnim periodima, ali je i pojačan procesom smanjenja i starenja populacije od devedesetih godina prošlog veka", objašnjava Nikitović.

Prema njegovim rečima, prosečna starost populacije uključene u preseljavanja unutar Srbije je skoro 10 godina niža od prosečne starosti ukupnog stanovništva zemlje, pri čemu je uobičajeno najmobilnija grupa starosti 20–34 godine.

"Žene tradicionalno češće menjaju prebivalište nego muškarci bez obzira na tip naselja, a prilikom selidbi na veću udaljenost sklonije su preseljenju u regionalne i oblasne centre. Glavni smer unutrašnjih migracionih tokova u zemlji – od planinskih i brdskih oblasti ka ravničarskim – takođe bi mogao da se označi kao migracije od juga ka severu. Nekada su to bile migracije mahom iz sela, naročito planinskih, u obližnje gradove, dok su danas, kada su demografski kapaciteti zaleđa splasnuli, najjači odlivi iz malih i srednjih gradova prema najvećim centrima u zemlji", podseća Nikitović.

Unutrašnje migracije u Srbiji doprinele su, prema Nikitovićevim rečima, daljoj depopulaciji, neravnoteži polnog sastava, opadanju i starenju radne snage, kao i gubitku ljudskog kapitala u brdskim i pograničnim oblastima, a naročito u njihovim ruralnim sredinama. Pitanje prostorne neravnoteže u polnoj distribuciji stanovništva od posebne je važnosti za populaciju u optimalnom reproduktivnom dobu (20–39).

"Kako je proces maskulinizacije ove starosne grupe u 21. veku napredovao širom zemlje, posebno u industrijskim centrima koji su nekada ubrzano rasli, više žena nego muškaraca u dobi 20–39 godina ima samo u najnaseljenijim oblastima čija su sedišta najveći gradovi. Takav prostorni obrazac ovog pokazatelja mogao bi da bude ozbiljan izazov za politike koje stimulišu porast broja rođenih i uopšte za održivi razvoj većine oblasti u dva južna regiona u Srbiji", zaključuje Nikitović.

U periodu 2017–2021. godine Beograd i Vojvodina su ostvarili pozitivan migracioni saldo, koji u prestonici, na godišnjem nivou, iznosi prosečno oko 6.000 lica, dok u Vojvodini iznosi oko 800 lica. U istom periodu iz regiona Šumadije i Zapadne Srbije, konstantno je veći broj odseljenih u odnosu na doseljena lica, što znači da ovaj region samo na osnovu unutrašnjih migracija godišnje prosečno gubi oko 3.800 stanovnika. Region Južne i Istočne Srbije u poslednjih pet godina ima negativnu vrednost migracionog salda, koji prosečno godišnje iznosi oko 3.000.

(Espreso/Blic)