RAT U TOKU
KAKO JE NASTALA UKRAJINA?Zapadni i ruski stručnjaci se NE SLAŽU oko porekla, a evo i zašto
U ovoj državi najviše je bilo pravoslavnih hrišćana
Koliko ih to nasleđe povezuje, toliko ih i deli.
Ta priča počinje u devetom veku sa Kijevom, glavnim gradom današnje Ukrajine.
Kijev je bio glavni grad Kijevske Rusije – prve slovenske države.
Ovu državu osnovao je narod Rus, oko čijeg porekla se i danas vode naučne rasprave.
Zapadni stručnjaci navode da se radi o izdanku vikinškog plemena Varjaga, dok ruski naučnici tvrde da je u pitanju slovensko pleme, navodi enciklopedija Britanika.
I Rusija i Ukrajina su nastale iz Kijevske Rusije.
Moskva je osnovana u 12. veku i tada se nalazila na severoistočnoj granici Kijevske Rusije.
Kijev je osnovan u petom veku.
Mapa iz 16. veka
U ovoj državi najviše je bilo pravoslavnih hrišćana.
Godine 988, Vladimir Svjatoslavič ili Vladimir Prvi Veliki, proglasio je hrišćanstvo zvaničnom religijom. Vladimir je proširio Kijevsku Rusiju i ona je obuhvatala teritorije današnje Belorusije, Rusije i Ukrajine, sve do Baltičkog mora. Beloruski, ukrajinski i ruski jezici proistekli su iz mnogih dijalekata koji se govore širom ovih oblasti.
To zajedničko kulturno nasleđe ujedinjuje ove tri zemlje.
Nedavno je Vladimir Putin najavio da su Rusi i Ukrajinci jedan narod.
Međutim, stručnjaci se ne slažu sa tim.
Kažu da oba naroda potiču iz iste države, ali je istorija Ukrajinaca bila drugačija u poslednjih devet vekova.
O sudbini ukrajinskog naroda su odlučivale različite sile tokom tog perioda.
Dr Endrju Vilson, profesor ukrajinskih studija na Univerzitetu u Londonu, kaže:
„Važno je Ukrajinu gledati kao komplikovanu slagalicu, kao region ili identitet.“
U 13. veku, Mongoli su okupirali razne delove ruske države.
Međutim, u 14. veku, mongolska vladavina je oslabila, što su iskoristile Velika moskovska kneževina i Velika kneževina Litvanija da podele ruske zemlje.
Kijev i okolinu okupirala je Velika kneževina Litvanija (koja se kasnije pridružila Poljskoj), čiji predstavnici su doneli renesansu i reformističku ideologiju.
Kasnije je Habsburška monarhija vladala oblastima Galicije i Karpata u zapadnoj Ukrajini.
Kulturno nasleđe tog perioda još je prisutno na ovim područjima.
„Istorija zapadne Ukrajine se veoma razlikuje od istorije istočne Ukrajine“, rekao je istoričar Džefri Hosking za BBC.
Mnogi ljudi u zapadnoj Ukrajini nisu vernici Ruske pravoslavne crkve, već u unijatskih i grkokatoličkih crkava, čiji vrhovni poglavar je papa.
Osim toga, poluostrvo Krim ima drugačiju istoriju od ostatka Ukrajine, zbog istorijskog nasleđa Grka i Tatara, kao i perioda pod turskom i ruskom vlašću.
Dve obale
U 17. veku, rat između Poljsko-litvanske unije i ruskih careva doveo je sve oblasti istočno od reke Dnjeper pod rusku kontrolu.
Ukrajinci to područje smatrali njihovom levom obalom.
U istom veku, postojala je kozačka država u centralnim i severozapadnim oblastima današnje Ukrajine, ali ju je 1764. anektirala ruska carica Katarina Velika.
Ruska vojska je osvojila i delove Ukrajine koji su bili pod kontrolom Poljske.
Posle toga, sprovedena je politika poznata kao rusifikacija.
Ona je podrazumevala zabranu upotrebe i učenja ukrajinskog jezika, a ljudi su bili pod pritiskom da promene veru i tako je stvorena svojevrsna „mala kasta“.
Kada je talas nacionalizma zapljusnuo mnoge zapadne zemlje i prelio se na teritorije Poljske i Austrougarskog carstva, ljudi su sve češće počeli da se izjašnjavaju kao Ukrajinci da bi se razlikovali od Rusa.
Ali 20. vek je doneo boljševičku revoluciju, a sa njom i stvaranje Sovjetskog Saveza, koji je ponovo presložio ukrajinsku slagalicu.
Nerešena slagalica
Josif Staljin, sovjetski lider je pred kraj Drugog svetskog rata anektirao zapadnu Ukrajinu od Poljske.
Pedesetih godina prošlog veka Moskva je ustupila Krim Ukrajini.
Čak i posle te odluke, region je održavao čvrste veze sa Rusijom, o čemu svedoči i podataka da je baza Crnomorske flote bila Sevastopolj.
Sovjetska vlada decenijama je pokušavale da energičnije nametne ruski uticaj Ukrajini.
Ukrajina je za to mnogo puta morala da plati veliku cenu.
Tridesetih godina 20. veka, milioni ljudi u Ukrajini, koja je bila deo Sovjetskog Saveza, umrli su od gladi koju je odlukama nametnuo Staljin jer je želeo da se seljaci pridruže kolektivnim zadružnim poljoprivrednim gazdinstvima – kolhozima.
Posle toga, Staljin je u Ukrajinu naselio veliki broj stanovnika iz drugoj delova SSSR-a koji nisu znali ukrajinski jezik.
Međutim, kulturološki gledano, sovjetska Moskva nikada nije uspela da dominira Ukrajinom.
Prema istoričaru Hoskingu, iako su ekonomske, političke i vojne odluke i dalje nametane iz centra u Moskvi, Ukrajina je imala „izvesnu autonomiju“ u oblasti kulture i obrazovanja.
Iako je ruski jezik bio dominantan, deca u osnovnoj školi nastavila su da uče ukrajinski.
Prvi čovek je naselio prostor današnje Ukrajine pre gotovo 300.000 godina. Tripoljska kultura (IV-III vek p. n. e.; bronzano doba), smatra se jednom od najstarijih kultura čiji su tragovi rasprostranjeni po celoj današnjoj jugozapadnoj Ukrajini. Kultura se naziva tripiljskom zbog naselja Tripilja gde je 1890. otkriveno i istraženo nalazište. Tripiljci su uzgajali žito, izrađivali glineno posuđe i svrdla kojima su obrađivali drvo i kamen. .
Mnoge knjige su štampane i na ukrajinskom.
U drugoj polovini 20. veka počeo je da raste i jača nacionalni sentiment, posebno među ukrajinskim intelektualcima.
Godine 1991, Sovjetski Savez se raspao i 1997. potpisan je sporazum između Rusije i Ukrajine.
Na taj način je potvrđen integritet granica Ukrajine.
Međutim, u različitim delovima zemlje postojale su ozbiljne razlike i pukotine koje su delovale kao ponor.
Ljudi u istočnom delu Ukrajine imaju bliske odnose sa Rusijom, govore ruski i uglavnom su pravoslavci.
U zapadnoj Ukrajini kojom su kroz istoriju vladale Poljska i Austrougarska ima dosta ljudi koji su katolici i govore ukrajinski.
Svako ima sopstveni san: neki žude da se vrate u nedra onoga što smatraju otadžbinom, dok drugi žele da krenu sopstvenim putem.
NE PROPUSTITE
(Espreso/BBC na srpskom)
Uz Espreso aplikaciju nijedna druga vam neće trebati. Instalirajte i proverite zašto!
