Ilustracija, Foto: Profimedia

ČOVEK O KOME NISMO UČILI U ŠKOLAMA

OVAJ POLITIČAR JE SEBI ODUZEO ŽIVOT ZBOG SRBIJE: Iza sebe ostavio OPROŠTAJNO PISMO i SABLASNE REČI! (FOTO)

Znate li ko je bio Pal Teleki? Da li vam znači nešto njegovo ime? Ne? A trebalo bi... Ovaj mađarski premijer oduzeo je sebi život na današnji dan 1941. godine i to - zbog Jugoslavije!

Objavljeno: 27.10.2022. 13:38h

Znate li ko je bio Pal Teleki? Da li vam znači nešto njegovo ime? Ne? A trebalo bi... Ovaj mađarski premijer oduzeo je sebi život 1941. godine i to - zbog Jugoslavije!

Sin mađarskog političara i ministra unutrašnjih poslova Geze Telekija i Irene Murati, ćerke bogatog grčkog trgovca, Pal, rođen je u Budimpešti 1879. godine. Studirao je pravo i političke nauke, a doktorirao je ekonomiju.

Pre Prvog svetskog rata, u kojem se borio kao dobrovoljac, postao je univerzitetski profesor i jedan od najvećih eksperata u polju geografije i društveno-ekonomskih poslova.

foto: Vikipedija - javno vlasništvo

Pal Teleki bio je prilično kontroverzna figura mađarske istorije – ovaj naučnik bio je premijer Mađarske u nekoliko navrata (1920-1921, 1939-1941) i trudio se da očuva autonomiju svoje zemlje pod teškim političkim okolnostima. Međutim, poznat je i po tome što je prvi u Evropi doneo protivjevrejski zakon – malo posle Prvog svetskog rata – uskrativši Jevrejima puno pravo na obrazovanje.

Kao takav, sarađivao je sa nacističkom Nemačkom još u ranim fazama Drugog svetskog rata.

Nadao se da će Mađarska imati koristi od Nemačke u vraćanju izgubljenih teritorija, međutim, shvatio je da njegovoj zemlji preti prevelika opasnost od Hitlera.

Podržao je razbijanje Čehoslovačke i Rumunije, premda nije hteo da omogući pristup mađarskoj železnici kako bi olakšao napad na Poljsku 1939. godine, uz obrazloženje da u toj zemlji živi miroljubiv narod. Tako je preko 100.000 poljskih vojnika i civila pobeglo iz Poljske i prešlo granice Mađarske.

U aprilu 1941. Pal Teleki se našao pod velikim protiskom. Nemačka je tražila njegovu pomoć u napadu na Jugoslaviju lažući o dešavanjima u našoj zemlji. Sa druge strane, Velika Britanije pretila je ratom ako Nemci pređu preko mađarske granice.

Teleki je bio član delegacije koja je 12. decembra 1940. u Beogradu potpisala Ugovor o večnom prijateljstvu i miru između Jugoslavije i Mađarske. Teleki, ako je nešto cenio u životu, bila je to principijelnost a sada, štagod da uradi, pogazio bi datu reč.

Bio je to i suviše veliki pritisak za ovog čoveka, a izlaza nije bilo. Teleki je, kada je dobio potvrdu da su nacističke trupe ušle u Mađarsku, na današnji dan 1941. godine, stavio pištolj u usta i ubio se. Na stolu je ostalo pismo upućeno Miklošu Hortiju, mađarskom regentu.

“Vaše visočanstvo, pregazili smo svoju reč i to iz kukavičluka, nismo ispoštovali sporazum trajnog mira sa Jugoslavijom. Nacija to oseća, a mi smo odbacili svoju čast. Sada smo saveznici nitkova jer ni jedna reč o navodnim zločinima nije tačna. Ni protiv Mađra, čak ni protiv Nemaca. Postaćemo lopovi! Krašćemo ljudska tela i duše! Nacija smeća. Nisam te sprečio u tome. Ja sam kriv.”

— stoji u oproštajnom pismu.

Nemačka je tri dana kasnije, 6. aprila 1941. godine napala Jugoslaviju. Mnogi istoričari Telekijev čin posmatraju kao patriotsko delo i znak protesta protiv okupacije.

– Njegovo samoubitvo je bilo žrtva koja je trebalo da njega i njegov narod oslobodi krivice za učešće u napadu Nemačke na Jugoslaviju – zapisao je kasnije britanski premijer Vinston Čerčil.

foto: Profimedia

Što se Britanije tiče, čije se reakcije Pal Teleki toliko plašio, ona je nakratko prekinula odnose sa Mađarskom, ali rat nije objavila sve do decembra te godine.

(Espreso / Istorijski Zabavnik)