U OVOM DELU SRBIJE NALAZE SE TEMELJI MISTERIOZNOG MANASTIRA: Brojne LEGENDE se raspredaju o njemu, ali i o VODENICI

U opštini Lapovo na potezu Klenovac, u blizini sela Glava nalaze se temelji manastira Svetog Kozme i Damjana iz perioda 14. veka. Manastir je bio posvećen Svetim Vračima i od nekada prelepe svetinje, sada su samo ostali temelji zarasli u korov, duboko u šumi.

"Temelji samog manastira u Lapovu su zarasli u šiblje i trnje, tako da retko koji bi posetilac ili slučajni prolaznik koji bi išao ovim putem, mogao da prepozna da se ovde nekada nalazila svetinja. Manastir je iz perioda početka 14. veka i bio je posvećen Svetim Vračima. Ova svetinja je inale bila zadužbina kralja Dragutina", priča za Espreso kustos Vladimir Kojanić.

Kako kaže, pouzdano se zna da je manastir pod turskom vlašću uredno plaćao porez, da je imao razvijenu ekonomiju i da je u manastiru živelo trideset monaha, da su seljaci plaćali manastiru zakupninu zemljišta, kao i to da je posedovao svoju vodenicu.

Prema jednom istorijskom dokumentu iz Dubrovnika spominje se manastir Svetog Kozme i Damjana u blizini reke Velike Morave u njenom središnjem toku.

"U tom dubrovačkom dokumentu se takođe spominje manastir Svetog Kozme i Damjana kao svetinja koja se nalazi u blizini reke Velike Morave, na putu između Beograda i Niša, u blizini takozvanog "Starogradskog druma". Na osnovu tog dokumenta se sumnja da je u pitanju isti manastir jer se nigde drugde ne spominje manastir posvećen Svetim Vračima", kaže Kojanić.

Prema zapisima Državnog arhiva Srbije, ovaj manastir je posetio ugarski kralj Mateja Korvin tokom njegovog bitaka sa osmanlijama.

"Prema pojedinim istorijskim zapisima koji se čuvaju u arhivima Srbije, planina Rudnik predstavljala je granicu vlasti kralja Dragutina i kralja Milutina. Tako da se u ovom delu Šumadije mešaju Dragutinove i Milutinove zadužbine. Postoje brojne legende koje se vezuju za ovaj manastir, nažalost istorijski podaci su veoma šturi, ali prema podacima do kojih smo došli, u blizini sela Glava, nalazio se manastir Svetog Kozme i Damjana. Manastir je imao nekoliko objekata, zajedno sa velikom portom i školom. Manastir je bio dužine 24 metara i širine 16 metara. Prema zapisima ugarskog kralja Mateje Korvina, kada je sa vojskom prolazio kroz ove predele ratujući protiv Turaka, prenoćio je upravo u selu Glava nadomak ovog manastira. Postoji verovatnoća da je on sam posetio ovaj manastir i taj istorijski dokument u dobroj meri opisuje ovaj kraj", objašnjava Kojanić.

Inače, selo Glava nalazilo se na teritoriji današnjeg Lapova u vremenu Srpske despotovine.

"Prema legendi, selo je dobilo naziv "Glava" zbog jednog glavešine omanje vlastele koju je formirao despot Stefan Lazarević i koji je u blizini manastira Svetog Kozme i Damjana imao svoje konake. Dok sa druge strane, "Klenovac" je dobio ime po ribi klenu i to u vremenu Velike seobe Srba", tvrdi Vladimir.

Što se tiče same vodenice, prema pojedinim dokumentima, ona je pripadala Srpskoj pravoslavnoj crkvi i zvali su je "Manastirska vodenica".

"Ljudi su u toj vodenici mleli brašno. U blizini se nalazi reka Rača i njena voda je pokretala vodenični točak. Korišćen je svakodnevno i pomagao je stanovništvu u prehrani", tvrdi Vladimir Kojanić.

On zaključuje da pored istorijskih, materijalnih činjenica, postoje i brojne legende pojedinih meštana ovog dela Lapova koji su tvrdili da su "doživeli isceljenja" na temeljima ovog manastira, ali to sve ostaje i dalje pod znakom pitanja.

Zabranjeno preuzimanje dela ili čitavog teksta i/ili foto/videa, bez navođenja i linkovanja izvora i autora, a u skladu sa odredbama WMG uslova korišćenja i propisima Zakona o javnom informisanju i medijima.

Bonus video:

(Espreso/Miloš Dojčinović)