ZNATE LI KO JE BIO PRVI SPRSKI BORBENI PILOT KOJEG SU SE SVI PLAŠILI? Retko ko je čuo za njegovu PRIČU koja...

Kao vojni pilot, Miodrag Tomić je u balkanskim ratovima i Prvom svetskom ratu imao neprekidne borbene letove na više frontova od 1913. do 1918. godine i prvi je pilot koji je izveo borbeni let u Velikom ratu na srpskom frontu na početku Cerske bitke avgusta 1914. godine. Tokom iste bitke postao je prvi vojni pilot koji je imao vazdušni duel sa protivničkim avionom u Velikom ratu.

Rođen je u varošici Stragari na obronicma Rudnika u blizini Kragujevca, Topole i Gornjeg Milanovca. Nakon završene niže gimnazije, Tomić upisuje podoficirsku školu koju završava sa odličnim uspehom, nakon čega biva raspoređen u pešadiju, zatim u Kraljevu gardu.

Nakon konkursa Ministarstva vojske za slanje oficira i podoficira u Francusku za školovanje za pilota, Tomić uspeva da upadne u uži izbor i petog maja odlazi u Bleriovu školu, koju uspešno završava.

Krajem 1912. godine sa diplomom u ruci Tomić se vratio u zemlju, gde je počinjao Prvi balkanski rat. Kako kupljeni avioni iz Francuske nisu stigli u Srbiju, a vojne operacije su već završene pobedom bugarske, grčke, srpske i crnogorske vojske nad turskom, Tomić nije učestvovao kao pilot.

Borbeni let koji ga je vinuo u vazduh desio se u martu 1913. godine iznad opsednutog Skadra, gde se Esad paša odupirao crnogorskoj vojsci. Pored izviđanja Srpska vojska je obavila i zadatak bombardovanja Skadra, što je bilo prvi put u istoriji Srpskog vazduhoplovstva.

Početak rata je srpsku avijaciju uhvatio nespremnu, jer joj nije ni posvećivana velika pažnja, a delom i zbog nedostataka sredstava za obnovu opreme, koja je bila veoma skupa.

Zato je neprijatelj imao veliku prednost na nebu. Tomić je imao izviđačke letove u sklopu Aeroplanskog odeljenja šumadijske divizije, sa aerodroma kod Valjeva. Na tim letovima doživeo je susrete sa neprijateljskim lovcima kao i protivavionskom vatrom, međutim adekvatnog odgovora sa naše strane nije bilo jer avioni “blerio” nisu bili naoružani.

Nakon Kolubarske bitke, celokupna srpska avijacija bila je okupljena u Beogradu, gde je na Banjici napravljen aerodrom, odakle je pilot Tomić išao u izviđačke letove iznad Banata, Srema, a zatim je prebačen kod Požarevca.

Svoj “blerio” Tomić je nazvao Orlić, koji je kasnije opremljen mitraljezom i osim zadataka izviđanja neprijateljske teritorije, takođe su bombardovani i logori neprijateljskih trupa. Tomić je za pokazanu hrabrost na bojnom dobio čin poručnika 15.6.1915. godine.

Nakon Trojne invazije i okupacije Srbije dolazi do povlačenja srpske vojske preko zavejanih planina Crne Gore i Albanije prema ostrvu Krf, u Jonskom moru, u zimu 1915/16. godine.

U toku povlačenja srpske vojske leteo je samo pilot Miodrag Tomić. Održavao je vezu između štabova armija i Vrhovne komande, prevozio visoke oficire, poštu i novac.

Pilot Miodrag Tomić i izviđač-strelac Milutin Mihailović u „oluju“

Srpska aeroplanska eskadra, kao i ljudstvo francuske eskadrile, zajedno su se povlačili sa srpskom vojskom.

U junu 1916. godine, posle oporavka, oko 150.000 pripadnika srpske vojske se priključilo savezničkim francuskim i britanskim trupama na Solunskom frontu. Od sredine 1916. do 1918. godine na srpskom delu novo uspostavljenog fronta je operisalo 5 eskadrila (N521, N522, N523, N524 i N525), sastavljenih od francuskog i srpskog osoblja.

Tokom 1916. godine, Tomić je proveo nekoliko meseci u Francuskoj, gde je leteo na Zapadnom frontu. Tokom jedne vazdušne borbe iznad reke Some postigao je pobedu, čime je postao prvi srpski vojni pilot koji je oborio protivnički avion.

Tomić se krajem te godine vratio na Solunski front, gde se priključuje eskadrili N523. U ovoj eskadrili učestvovaće kao pilot-lovac u brojnim vazdušnim borbama tokom kojih je podelio dve pobede.

Tomić je poleteo na Njeporu, a sa neprijateljem su se sreli iznad sela Kapinjani i Savrljana. Ustremio se na tri nemačka dvoseda, čiji su se mitraljesci uzajamno branili, pa je njegov avion upao u unakrsnu vatru.

Pretrpeo je znatna oštećenja, a jedan metak je prekinuo crevo za dovod goriva, nakon čega je motor stao. Nije mu ostalo ništa drugo nego da pronađe teren za prinudno sletanje, što je i uradio kod sela Kapinjani, gde je na sreću ostao nepovređen.

Iste godine, Tomić obara svoj prvi neprijateljski avion na Solunskom frontu, a zatim još dva. U toku borbi, postavljen je za komandira lovačke eskadrile sa kojom je, po proboju fronta, sleteo u Novi Sad, gde je unapređen u kapetana.

Između dva rata

Iako je Prvi svetski rat bio završen, ratne operacije nisu. Naime, dok nije potpisan mirovni ugovor, na granicama novostvorene zemlje izbijali su sukobi sa Austrijom, zatim je komunistička revolucija u Mađarskoj uticala na to da vazduhoplovstvo stalno bude u pripravnosti i uzimalo je aktivno učešće u tim sukobima.

Aerodrom u Novom Sadu, na kome je bila bazirana grupa za borbu u kojoj je bio Tomić, bio je najznačajniji vojni aerodrom u zemlji. Na njemu je Tomić bio sve do marta 1921. godine, kada je postavljen za komandanta 2. Vazduhoplovne komande u Mostaru, tada sa činom kapetana prve klase.

Već u novembru 1924. godine major Tomić je postavljen za komandanta Druge vazduhoplovne grupe. Zbog potrebe službe bio je na raznim položajima i u raznim jedinicama našeg vazduhoplovstva sve vreme je aktivno leteo, tako da nije bilo lovačkog aviona u zemlji kojim Tomić nije leteo.

Kada je izgrađen novi beogradski aerodrom u Zemunu u martu 1927. godine, major Tomić je sa svojom 125. vazduhoplovnom grupom sa aerodroma Novi Sad preleteo na njega, a već u aprilu sledeće godine od ove grupe formiran je čuveni 6. lovački puk u Zemunu. Za desetogodišnjicu službe u vazduhoplovstvu Tomić je unapređen u čin potpukovnika i postavljen na mesto komandanta zemunskog aerodroma.

Tomić je jedini od prvih šest naših pilota školovanih u Fracuskoj 1912. godine ostao na dužnosti u vazduhoplovstvu do Aprilskog rata 1941. godine.

Zarobljen je sa činom pukovnika vojnog vazduhoplovstva Kraljevine Jugoslavije. Za vreme Drugog svetskog rata bio je u zarobljeništvu, a posle rata se preselio u SAD. Umro je u Čikagu 1962. godine.

Bonus video:

(Espreso/ Blic)