NIJE U PITANJU SAMO SIFILIS! Muškarci u Srbiji na udaru polno prenosivih bolesti, jedan uzrast i grad prednjače

Osim sifilisa, od kojeg je u 2021. godini oboleo najveći broj osoba u Srbiji u poslednjih 10 godina, i registruje se rast obolevanja od njega, dijagnostikuje se i sve više osoba inficiranih HIV-om, dok se smanjuje broja slučajeva sa gonorejom, polnom hlamidijazom, kao i umiranje od AIDS-a u poslednjoj deceniji u našoj zemlji. Ipak, sve ove polno prenosive bolesti zajedno opterećuju zdravstveni sistem Srbiju, i da utiču na zdravlje stanovništva.

Kako se navodi u Izveštaju o zaraznim bolestima za 2021. godinu, Instituta za javno zdravlje Srbije "Dr Milan Jovanović Batut", iako je njihovo prijavljivanje u 2021. godini u Srbiji bilo manje zbog uticaja kovid 19 pandemije, uticaj polno prenosivih bolesti na ukupno zdravlje populacije je kontinuirano.

- Tokom desetogodišnjeg perioda je zabeležen trend rasta polno prenosivih bolesti u Evropi, svetu i kod nas. Svetska zdravstvena organizacija u svom izveštaju iz novembra 2021. upozorava da se dnevno registruje jedan milion seksualno prenosivih infekcija i da su većinom asimptomatskog karaktera. Procena je da se svake godine širom sveta javi 374 miliona neke od četiri seksualno prenosive infekcije – hlamidijaza, gonoreja, sifilis ili trihomonijaza. Takođe, seksualno prenosive infekcije direktno utiču na seksualno i reproduktivno zdravlje kroz stigmatizaciju, neplodnost, karcinome i komplikacije u trudnoći, kao i na povećan rizik od infekcije uzrokovane HIV-om. Antibiotska rezistencija, naročito kod gonoreje, predstavlja veliku pretnju za redukovanje opterećenosti zdravstvenih sistema širom sveta - navodi se u ovom izveštaju.

U 2021. godini epidemija sifilisa u populaciji muškaraca koji imaju seks sa muškarcima nastavlja da bude javnozdravstveni problem od značaja. Sve veća upotreba preekspozicione profilakse protiv HIV-a (PrEP) dovodi do odbacivanja upotrebe kondoma u ovoj populaciji, a time se stvaraju uslovi za prenos sifilisa i ostalih polno prenosivih bolesti za koje PrEP nije namenjen.

Broj obolelih od sifilisa raste 10 godina

U Srbiji je u 2021. godini prijavljeno 238 slučajeva sifilisa, i taj broj je veći u odnosu na 2020. godinu odnosno stopa obolevanja je najveća u poslednjih 10 godina.

Poređenja radi, 2012. godine od sifilisa su obolele 93 osobe, godinu dana kasnije 74, a onda od 2014. godine broj konstatno raste.

Najveći broj obolelih pre dve godine bio je u Beogradu, u kojem je ova bolest dijagnostikovana kod 129 osoba, i to kod 124 muškaraca.

- U Vojvodini je ukupno registrovan 81 slučaj, a najveći broj slučajeva u Vojvodini je u Južnobačkom okrugu - 65, a iza njega sledi Zapadnobački okrug. U centralnoj Srbiji, najviše stope incidencije pored Beograda su u registrovane u Pirotskom okrugu - dva slučaja, Šumadijskom okrugu - šest slučajeva, Mačvanskom okrugu - pet slučajeva i Rasinskom okrugu - tri slučaja). Pet okruga nije prijavilo nijedan slučaj sifilisa a to su Borski, Zaječarski, Moravički, Toplički i Jablanički - navodi se u izveštaju.

U 2021. godini najviša sifilisa dijagnostikovano je među muškarcima i to u uzrastu od 30 do 39 godina, zatim od 20 do 29, pa u grupi od 40 do 49 godina.

Hlamidijaza najučestalija infekcija

Hlamidijaza je u 2021. u Srbiji kao i ranijih godina, bila najučestalija infekcija koja se prijavljuje u grupi zaraznih bolesti koje se prenose seksualnim kontaktom. Prijavljeno je 319 slučajeva, slično kao i u 2020, međutim, u odnosu na 776 slučajeva hlamidijaze u 2019. godini to predstavlja više nego dvostruku redukciju slučajeva.

Ipak, pad... Pitanje je da li je realan.

- U periodu 2012–2021. godine stopa incidencije hlamidijaze u 2021. godini je četiri puta manja od najviše stope registrovane 2012. godine. Ovaj značajan pad broja slučajeva objašnjava se neblagovremenim prijavljivanjem, nejavljanjem zdravstvenoj službi radi lečenja zbog česte asimptomatske infekcije, kao i nedijagnostikovanjem i neprijavljivanjem slučajeva zbog opterećenosti zdravstvenog sistema zbog pandemije zarazne bolesti kovid 19 u 2021. godini - napominje se u izveštaju "Batuta":

- U centralnoj Srbiji najviše obolelih je bilo u Jabčaničkom okrugu - 73 slučaja, zatim Pčinjskom - 40, i Šumadijskom - 20 slučajeva. U Vojvodini, posmatrano po okruzima, najviše je bilo u Južnobačkom okrugu - 109 slučajeva. U šest okruga nije prijavljen nijedan slučaj hlamidijaze. U Beogradu je prijavljen 121 slučaj hlamidijaze. Po uzrasnim grupama najveći broj slučajeva od ukupno 279 slučajeva za koje je bila dostupna distribucija po uzrastu, najviše je u grupi od 20 do 29 godina-

Gonoreja na trećem mestu

U 2021. godini, kao i ranijih godina, gonoreja je po učestalosti na trećem mestu u grupi polno prenosivih bolesti u Srbiji, posle hlamidijaze i sifilisa. Ukupno je te godine prijavljeno 106 slučajeva i u odnosu na prethodne godine broj prijavljenih slučajeva je na prepandemijskom nivou iz 2019. godine kada je prijavljeno 107 slučajeva, dok je u 2020. godini prijavljeno skoro duplo manje slučajeva usled uticaja pandemije zarazne bolesti COVID-19 na funkcionisanje zdravstvenog sistema, kao i na javljanje građana na preglede.

- U centralnoj Srbiji ukupan broj slučajeva u 2021. godini je 95, dok je u Vojvodini taj broj znatno niži - 11. Beograd prednjači po broju slučajeva sa 91. Ukoliko se posmatra distribucija slučajeva gonoreje po polu, u Srbiji prednjače muškarci u odnosu na žene a najviše ih je, takođe, u uzrasnoj grupi od 20 do 29 godina - navodi se u Izveštaju.

14 osoba umrlo od AIDS-a

Prema podacima centralnog registra obolelih i umrlih od AIDS-a na teritoriji Srbije, od početka epidemije, 1985. godine, zaključno sa 31. decembrom 2021. godine ukupno je registrovano 2119 slučajeva obolevanja od AIDS-a (48% svih registrovanih HIV pozitivnih osoba). Takođe, u istom periodu 1186 osoba 85 je umrlo od AIDS-a.

U 2021. godini registrovano je 49 osoba novoobolelih od AIDS-a dok je 14 osoba umrlo od AIDS-a. U 2021. godini registrovana je viša stopa obolevanja AIDS-a u odnosu na prethodnu godinu, dok je stopa mortaliteta niža nego prethodne godine.

AIDS dominira u centralnoj Srbiji, sa registrovanih 38 slučajeva.

- Najveće grupisanje obolelih je na teritoriji Grada Beograda, gde su registrovana 22 slučaja - navodi se u izveštaju.

U periodu 1985–2021. godine vodeći način transmisije HIV infekcije među svim registrovanim osobama obolelim od AIDS-a je bio nezaštićeni seksualni odnos, a sledi upotreba zajedničkog pribora za injektiranje kao najverovatniji put prenosa HIV-a među injektirajućim korisnicima droga.

Institut "Batut" zaključuje da se na teritoriji Grada Beograda registruju generalno značajno više stope obolevanja od bolesti koje se prenose seksualnim kontaktom u odnosu na stope registrovane na nivou Republike.

- Kao i ranijih godina, tokom 2020. registrovan je značajno veći udeo muškaraca, kao i osoba uzrasta 20–39 godina među osobama sa dijagnostikovanom bolestima koje se prenose seksualnim kontaktom - navodi "Batut" i napominje:

- Kombinacijom edukativnih mera, pravovremenim dijagnostikovanjem i lečenjem, stvorili bi se uslovi za redukciju obolevanja od polno prenosvih bolesti. Edukacijom u populacijama u povećanim riziku, kao što je populacija muškaraca koji imaju seks sa muškarcima, postigli bi se bolji rezultati u prevenciji i lečenju sifilisa. Veći obuhvat testiranja na sifilis osoba koje su u povišenom riziku, kao što je istovremeno testiranje na sifilis i HIV infekciju, zatim unapređenje sistema notifikacije seksualnih partnera osoba sa dijagnostikovanim sifilisom doprinelo bi boljem dijagnostikovanju i lečenju sifilisa.

Takođe, neophodan je i skrining na hlamidijazu, kao i niz drugih mera da bi se ovoj grupi bolesti stalo na put.

(Espreso / Telegraf)