"NAŠE ĆE SENE LUTATI PO BEČU, HODATI PO DVORU, PLAŠITI GOSPODU": Na ovaj dan pre 104 godine umro je Gavrilo Princip

Na današnji dan pre 104 godine umro je Gavrilo Princip, čiji je atentat na austrougarskog prestolonaslednika Franca Ferdinanda u Sarajevu Beču poslužio kao izgovor za vojnu invaziju na Srbiju.

Gavrilo Princip ostao je zapamćen kao pokretač Prvog svetskog rata i jedog od najvećih stradanja srpskog naroda u istoriji.

Princip je rođen je u julu 1894. godine u okolini Grahova. Njegovo zdravlje od najranijeg detinjstva bilo je narušeno i bolovao je od tuberkuloze.

U Sarajevu je pohađao Trgovačku školu, a potom i gimnaziju iz koje je izbačen pošto je otkriveno da je član jedne antiaustrijske organizacije.

Zbog atentata na Franca Ferdinanda pred sud je 12. oktobra 1914. godine izvedeno 25 mladih ljudi.

Od šest atentatora pet je bilo mlađih od 21 godine, što ih je, prema tadašnjem zakonu, činilo maloletnim.

Osuđeni su 29. oktobra na dugogodišnje zatvorske kazne i smrt vešanjem. Gavrilo, koji je bio maloletan, osuđen je na 20 godina zatvora.

Kaznu je prvo izdržavao u Sarajevu, a potom u Terezinu, u današnjoj Češkoj.

Na zidu ćelije u Terezinu Princip je napisao: „Naše će sene lutati po Beču, hodati po dvoru, plašiti gospodu…“.

Gavrilo Princip umro je 28. aprila 1918. godine, samo nekoliko meseci pred raspad Austro-Ugarske.

Državne vlasti Kraljevine SHS prenele su 1921. godine tela 25 osuđenih u Sarajevo, gde su sahranjeni u zajedničku grobnicu, kapelu vidovdanskih heroja.

Most u Sarajevu, nedaleko od mesta atentata, dobio je 1918. godine spomen- ploču i naziv po Gavrilu Principu.

Vlasti Federacije BiH, koje ovaj čin ne smatraju istorijskim, promenile su naziv mosta u Latinska ćuprija, a ploču uklonile.

Rodna kuća Gavrila Principa, zapaljena je u Drugom svetskom ratu, a obnovljena 1964. godine kao muzej koji je čuvao uspomenu na junaka sa Tromeđe, sve do rata 1992-95. godine, kada je ponovo zapaljena.

Auto, Gavrilov pištolj i okrvavljena uniforma Franca Ferdinanda nalaze se u Vojnoistorijskom muzeju u Beču. Metak koji je ubio Ferdinanda izložen je u češkom gradu Konopiš

– Gavrilo verovatno nije mogao da pretpostavi da će Austrougarska započeti rat. On je samo verovao u svoje ideale. Bio je osećajan. Sklon umetnosti. Pisao je poeziju. Doduše, malo toga je sačuvano. Stvari koje su zaplenjene nakon atentata mahom se sada nalaze u muzejima, no, među njima nema njegovih pesama – rekao je jednom prilikom za medije Branislav Princip, unuk Gavrilovog rođenog brata Nikole.

Nakon atentata na austrougarskog prestolonaslednika i njegovu ženu cela porodica Princip, njegovi roditelji Marija i Petar i braća Jovo i Nikola, bili su na udaru austrougarske policije.

Ipak, nakon Velikog rata, situacija se promenila, a Gavrilov mlađi brat Nikola je čak dobio austrougarsku stipendiju.

Međutim, ustaše su ga ubile već početkom Drugog svetskog rata, upravo zato što je Gavrilov brat.

– Cela porodica je nakon toga iz Sarajeva prešla u Srbiju. Gavrilo nije jedini član porodice Princip koji je ostavio traga u istoriji. Sin starijeg brata Jova, Slobodan Princip Seljo, narodni heroj, pokrenuo je ustanak u zapadnoj Bosni – kaže Branislav za medije.

(Espreso)