IZNENADIĆETE SE KADA SAZNATE KO JE BIO GRADONAČELNIK BEOGRADA: "Stvari mu DOŠLE PREKO GLAVE", pa NAPUSTIO FUNKCIJU!

Mnogi ne znaju da je Vuk Stefanović Karadžić, pored toga što je bio filolog, reformator srpskog jezika, pisac prvog rečnika srpskog jezika, obavljao još jednu funkciju. On je u istoriji zapisan i kao gradonačelnik Beograda. Naravno, naziv funkcije zvučao je drugačije, ali se istoričari slažu da je po značenju to savremena funkcija gradonačelnika.

Ulazak Vuka Stefanovića Karadžića na političku scenu

Iako je veći deo svog života Vuk Stefanović Karadžić proveo u Beču, u par navrata je živeo u Srbiji, a sebe zvao Beograđaninom. Tako je u periodu 1830-ih godina ušao na tadašnju političku scenu.

Sve se dešavalo nakon sultanovog hatišerifa 30. novembra 1830. godine. Tada je knezu Milošu priznato pravo nasledne titule, a država je dobila slobodu da upravlja različitim poslovima. Vuk Karadžić je tada, u svojim četrdesetim godinama, radio kao član Zakonodatelne komisije za prevod Napoleonovog Građanskog zakonika na srpski. Taj prevod je trebalo da posluži kao model za novi ustav Srbije.

Početkom decembra 1830. godine, od strane kneza, Vuk Karadžić dobija funkciju člana Suda nahije i varoši beogradske. Naravno, paralelno sa time, Vuk je nastavio da se bavi svojim naučnim radom.

Sledeća godina donela je velike i značajne promene i Beograd prelazi potpuno u ruke Srba. Srbi su sada mogli slobodno da upravljaju gradom, administracijom, sudstvom, školstvom.. U takvim okolnostima, Vuk Stefanović Karadžić, predlaže otvaranje više škole i štamparije, što će se ostvariti kroz nekoliko godine.

Izbor za gradonačelnika

1831. godina donela je i promene u organizaciji uprave grada. Treba imati na umu da je Beograd tada činilo nekoliko hiljada kuća razbacanih bez reda, a ukupan broj stanovnika bio je oko 30 hiljada (Srbi, Turci, Cincari, Grci, Jevreji, Jermeni i Romi).

Knez Miloš ujedinjuje Magistrat beogradski sa Sudom beogradskim. Ukazom od 29. marta 1831. godine Vuka Karadžića postavlja na čelo novog tela i time je on postao gradonačelnik Beograda, odnosno Prezident Magistrata nahije i varoši Beogradske.

„Zbilja! I to je novo: imao sam čest od njegove Svjetlosti naimenovan biti prezidentom suda nahije i varoši Bijogradske“, Vuk S. Karadžić u pismu Jerneju Kopitaru

U obavljanju svojih funkcija, Vuk Stefanović Karadžić sukobljavao se sa raznim ljudima na fukncijama, koji su navikli da stvari rešavaju zahvaljujući svojim vezama sa knezom i drugim uticajnim ljudima svog vremena.

Stvari došle preko glave – ostavka

Posle svega godinu dana, Vuku Stefanoviću Karadžiću su „stvari došle preko glave“. On je u pismu Jakobu Grimu rekao da mora napustiti otadžbinu: „delom zbog trenutne nemogućnosti da u sadašnjim prilikama budem tamo od veće koristi nego što to može biti najprostiji čovek, i najzad zbog moje neprekidne želje da još nešto izdam…„

Tako je Vuk Karadžić izašao iz politike i nastavio da se bavi naučnim radom, koji je posle mnogo borbe, doneo pobedu i 1847. godine je srpski narodni jezik proglašen jedinim pravim srpskim jezikom u Srba. Iste godine, izdate su četiri knjige na srpskom jeziku:

• prevod Novog zaveta sa crkvenoslovenskog na srpski jezik, Vuk Stefanović Karadžić
• rasprava o jeziku Rat za srpski jezik i pravopis, Đuro Daničić
• Pesme, Branko Radičević
• Gorski vijenac, Petar Petrović Njegoš

Bonus video:

(Espreso / 011info/ Prenela M.L.)