ZAVRŠILI RAT U TOKU RADNE NEDELJE: Kako su IZRAELCI porazili 9 ARAPSKIH ZEMALJA za samo 6 DANA?

Šestodnevni rat, poznat i kao Arapsko-izraelski rat 1967. ili Junski rat, vođen je između Izraela s jedne strane, i Egipta, Jordana i Sirije s druge strane.

Za one koji nisu ljubitelji istorije, čak ni ove svežije, jedna trivija vezana za popularnu kulturu. Turski DJ i producent Mahmut Orhan, čiji hitovi se vrte po svetskim klubovima i diskotekama, snimio je pesmu "6 Days", koja govori upravo o ovom sukobu, a tekst pesme ide ovako:

At the starting of the week At summit talks you'll hear them speak It's only Monday Negotiations breaking down See those leaders start to frown It's sword and gun day Tomorrow never comes until it's too late...

Arapske države Irak, Saudijska Arabija, Sudan, Tunis, Maroko i Alžir su takođe oružjem i trupama pomogli rat protiv Izraela. Počeo je izraelskim preventivnim napadom na Egipat, koji je pre toga blokirao Tiranski tesnac prolasku izraelskim brodovima i nagomilao snage na Sinaju blizu izraelske granice. Na kraju rata, Izrael je kontrolisao Pojas Gaze, Sinajsko poluostrvo, Zapadnu obalu i Golansku visoravan. Posledice ovog rata utiču na geopolitičku situaciju u regiji sve do danas.

Razdoblje nakon Sueckog rata nije prolazilo bez sukoba Izraela i okolnih arapskih zemalja. Između 1965. i 1967. godine dogodio se niz ozbiljnih incidenata na granici Izraela sa Sirijom i Jordanom. Sirijska podrška terorističkim napadima palestinskog Fataha na jevrejska naselja u skladu sa već ustaljenom praksom izazvala je seriju izraelskih vojnih odmazdi na sirijskoj teritoriji. Početkom 1967. učestali su napadi sirijske artiljerije na Izrael, a u aprilu su vođeni vazdušni dvoboji između izraelskog i sirijskog vazduhoplovstva u kojem je srušeno šest sirijskih letelica. Nove tenzije u odnosima s arapskim susedima izazvala je izraelska odluka da skrene deo toka reke Jordan radi navodnjavanja pustinje Negev, na šta su arapske zemlje 1965. godine odlučile da oslabe tok Jordana skretanjem njegovih pritoka na svojoj teritoriji.

U noći 6. juna Izraelci su izbili na područje Sueckog kanala kod grada El Kuantarahe, a druga izraelska grupa je zauzela klanac Mitla na središnjem delu Sinaja. Na krajnjem jugu Sinajskog poluostva Izraelci su vazdušnim desantom zauzeli grad Šarm el Šeik, čime je otvoren ulaz u Akabski zaliv. Na istočnom ratištu, Izraelci su potisnuli jordansku vojsku i zauzeli stari deo grada Jerusalima, a istog dana zauzeli su i Nablus i Arihu i izašli na zapadnu obalu reke Jordan, čime su se završile borbe na jordanskom delu fronta.

Četvrtog dana rata na sinajskom ratištu izraelske snage odbile su nekoliko slabih egipatskih protivnapada i predveče istog dana su osvojile obalu Sueckog kanala u celoj dužini. Posredovanjem UN-a kasno u noć istoga dana prekinute su borbe na sinajskom ratištu.

Sirijsko ratište je prva tri dana rata mirovalo, što je u potpunosti odgovaralo Izraelu, koji je tako oštricu svog napada mogao da usmeri na Sinajsko poluostvo. Ono je postalo aktivno tek nakon što je Izrael stabilizovao situaciju na druga dva ratišta, tako su 8. juna Izraelci prešli u masovni napad na sirijske položaje i istu noć su iz tri smera probili sirijske položaje a sledećeg dana zauzeli su najveće sirijsko utvrđenje Tel Tafar i otvorili put ka daljem prodoru prema središnjim delovima Sirije. Narednog dana izraelska vojska je ovladala celom Golanskom visoravni. Posredovanjem UN 10. juna 1967. u 18 sati i 30 minuta prekinuta su borbena dejstva na sirijskom ratištu pa je tako nakon 132 sata i 30 minuta borbenih dejstava završen Šestodnevni rat.

U Šestodnevnom ratu arapske su zemlje imale oko 30 hiljada poginulih ili nestalih vojnika. Izgubljeno je oko 70 odsto naoružanja i opreme, a posebno teško su stradala vazduhoplovstva arapskih zemalja. Novonastalom situacijom izraelska se vojska opasno približila trima arapskim prestonicama - Kairu na manje od 100 km a Damasku i Amanu na manje od 50 km. Izrael je ratnom pobedom stekao nadzor nad celim biblijskim područjem Izraela ili četiri puta veću teritoriju od one iz 1949. nakon Prvog arapsko-izraelskog rata. Još milion palestinskih Arapa je došlo pod izraelsku vlast, tako da je pod izraelskom vlašću bilo 1,5 miliona Arapa.

Izrael je anektirao stari deo Jerusalima, gde je arapskom stanovništvu ponuđen izbor između izraelskog i jordanskog državljanstva, dok je u Judeji i Samariji (Zapadnoj obali) i pojasu Gaze uspostavljena vojna vlast.

Za razliku od Jerusalima, arapskom stanovništvu u Judeji i Samariji (Zapadnoj obali) i Gazi nije ponuđeno izraelsko državljanstvo, s obzirom na to da te teritorije nisu bile anektirane. Izraelska vojna okupacija novoosvojenih područja pod Moše Dajanom na mestu ministra odbrane pokazala se relativno blagom. Palestinskim je Arapima dopušten određeni nivo političkih sloboda i ostavljene su im lokalne institucije vlasti a Izrael nije dirao ni u pravne sisteme koji su do okupacije postojali, jordanski na Zapadnoj obali i egipatski u Gazi. Arapsko stanovništvo se pokazalo izvorom jeftine radne snage za izraelsku privredu pa je počela dnevna migracija Arapa s okupiranih područja u izraelske gradove, koja je potrajala tri decenije.

Izrael je objavio nameru da na novoosvojena područja naseli jevrejske stanovnike koji su proterani u ratu 1948. godine. Izraelski političar Jigal Alon bio je tvorac plana podizanja jevrejskih stambenih naselja na strateški važnim tačkama novoosvojenih područja, što je postalo najvažniji razlog nespremnosti Izraela da se tokom mirovnog procesa devedesetih godina povuče s okupiranih područja. Iako su u Šestodnevnom ratu uveliko smanjene vojne efektive arapskih zemalja i potvrđena izraelska vojna moć, nije dugoročno rešen nijedan regionalni problem, već je područje i dalje ostalo žarište, što se potvrdilo već sledećih meseci.

Uverljiva izraelska pobeda u ratu 1967. godine omogućila je Izraelu da odbaci sve pokušaje nagodbe s arapskim susedima. U novembru 1967. Savet bezbednosti Ujedinjenih nacija je doneo rezoluciju 242 kojom je pozvao Izrael da se povuče s (većine) područja osvojenih te godine na odbranjive granice u zamenu za trajan mir.

Međutim, rezoluciju su odbacili i Izrael i arapske zemlje.

BONUS VIDEO:

GRAĐANI KRALJEVA EMOTIVNO DOČEKALI PREKO 30 KAMIONA: Nemački bajkeri poslali humanitarnu pomoć i postali HEROJI (VIDEO)

(Espreso.co.rs/D.K.)