NACISTI SU BILI NADOMAK MOSKVE, A ONDA... Nakon ovoga se nikad nisu oporavili, a mit o njima je RAZBIJEN NA KOMADE!

Operacija Tajfun, poznata i kao Bitka za Moskvu, bila je velika nemačka ofanziva tokom Drugog svetskog rata, pokrenuta u jesen 1941. godine sa ciljem brzog osvajanja sovetske prestonice. Ova operacija, započeta 30. septembra 1941. godine, predstavljala je vrhunac nemačke strategije "Blickriga" na Istočnom frontu, ali je završila neuspehom, označivši prekretnicu u ratu.

Sovjetski otpor, zajedno sa oštrim zimskim uslovima i strateškim greškama Vermahta, sprečio je pad Moskve i dao Crvenoj armiji priliku za protivofanzivu. Bitka je imala dalekosežne posledice, razbijajući mit o nepobedivosti nemačke vojske i podižući moral savezničkih snaga.

Pozadina i nemački planovi

Nakon uspeha Operacije Barbarosa, nemačke invazije na Sovjetski Savez u junu 1941. godine, Vermaht je brzo napredovao, osvojivši ogromne teritorije na zapadu SSSR-a. Do septembra 1941. nemačke snage, predvođene Grupom armija Centar pod zapovedništvom feldmaršala Fedora von Bocka, bile su spremne za konačni udar na Moskvu, političko, gospodarsko i simboličko središte Sovjetskog Saveza. Adolf Hitler je verovao da će pad Moskve slomiti sovjetski otpor, prisiljavajući SSSR na predaju.

Operacija Tajfun zamišljena je kao dvostruki napad sa ciljem okruženja i uništenja sovjetskih snaga oko grada. Severni ogranak, pod generalom Hermanom Hothom, i južni ogranak, pod Heinzom Guderianom, trebali su izvesti klasični "Blickrig" sa tenkovskim divizijama koje bi probile sovjetske linije, dok je pešadija čistila džepove otpora.

Nemačka vojska rasporedila je oko 1,9 miliona vojnika, 2.500 tenkova, 14.000 topova i 950 aviona, suočavajući se sa približno 1,25 miliona sovjetskih vojnika Zapadnog, Rezervnog i Brjanskog fronta pod zapovedništvom Georgija Žukova i drugih generala.

Početak ofanzive

Operacija je započela 30. septembra 1941. godine, kada je Guderianova 2. oklopna grupa krenula na jug prema gradu Orlu, iznenadivši sovjetske snage. Dana 2. oktobra glavni napad Grupe armija Centar započeo je duž osi Smolensk-Moskva, sa tenkovima koji su probijali linije kod Vjazme i Brjanska.

Nemačke snage brzo su napredovale, okruživši stotine hiljada sovjetskih vojnika u dva velika džepa. U Vjazmi je zarobljeno oko 500.000 vojnika, a u Brjansku još 100.000. Ovi porazi izazvali su paniku u Moskvi, gde je 15. oktobra proglašeno izvanredno stanje, a stanovništvo je počelo da masovno napušta grad.

Uprkos početnim uspesima, nemačko napredovanje suočilo se sa problemima. Logistika je bila rastegnuta, zalihe linije preduge, a vojnici iscrpljeni nakon meseci borbi. Vremenski uslovi pogoršali su situaciju: jesenje kiše pretvorile su puteve u blato, usporavajući tenkove i kamione. Sovjetski otpor, iako isprva neorganizovan, počeo je da jača pod Žukovljevim vodstvom, koji je imenovan zapovednikom odbrane Moskve 10. oktobra.

Sovjetski odgovor i prekretnica

Sovjetski Savez, uprkos ogromnim gubicima, mobilizovao je sve raspoložive resurse. Žukov je organizovao odbranu koristeći novoformirane divizije, uključujući sibirska pojačanja koja su stizala iz Dalekog istoka nakon što je potvrđeno da Japan neće napasti SSSR.

Sovjetske snage iskoristile su prirodne prepreke, poput reka i šuma, za izgradnju utvrda, te su primenjivale taktiku "spaljene zemlje", uništavajući mostove i železničke pruge kako bi usporile nemačko napredovanje.

Do novembra 1941. godine nemačke snage bile su na samo 30 kilometara od Moskve, ali su se suočile sa oštrim zimskim uslovima i žestokim otporom. Temperatura je padala ispod -30°C, uzrokujući kvarove opreme i smrzavanje vojnika. Dana 5. decembra 1941. Žukov je pokrenuo veliku protivofenzivu, koristeći sveže trupe i iznenađujući iscrpljene nemačke snage.

Sovjeti su odbili Vermahta 100-200 kilometara od Moskve, nanevši mu prvi veliki poraz na Istočnom frontu. Gubici su bili ogromni: Nemačka je izgubila oko 250.000 vojnika, dok su sovjetski gubici bili još veći, dosežući i do 700.000 mrtvih, ranjenih i zarobljenih.

Posledice i značaj

Neuspeh Operacije Tajfun označio je kraj nemačkih nada i brzu pobedu na Istočnom frontu. Odbrana Moskve sorečila je politički i vojni kolaps SSSR-a, a sovjetska protivofanziva pokazala je sposobnost Crvene armije za organizovane operacije.

Bitka je podigla moral saveznika i oslabila nemačku vojnu mašineriju, koja je izgubila značajne resurse. Ovo je bila prekretnica, nakon koje je rat na Istočnom frontu postao rat iscrpljivanja, što je pogodovalo sovjetskim rezervama i industrijskoj moći.

Bitka je imala i simbolički značaj. Moskva, kao srce SSSR-a, bila je ključna za moral naroda. Njena odbrana je inspirisala daljnji otpor, a sovjetska pobeda postala je temelj za buduće ofanzive, poput onih kod Staljingrada i Kurska. Nemačka vojska nikada se nije u potpunosti oporavila od gubitaka, a mit o njihovoj nepobedivosti bio je razbijen.

Bonus video:

(Espreso/ Index/ Prenela: T.M.)