NEVEROVATNO OTKRIĆE NA DNU MEDITERANA: Arheolozi rešili MISTERIJU mesta na kome su VEKOVIMA nestajali brodovi?!

Grupa podvodnih arheologa iz Hrvatske, Španije, Francuske, Italije i Tunisa otkrila je prošle godine tri olupine brodova na dnu Sredozemnog mora, severozapadno od Sicilijanskog prolaza, gde je možda još stotine potopljenih brodova Feničana, Rimljana, Grka i drugih naroda.

Morski prolaz između italijanskog ostrva Sicilije i obale Tunisa u severnoj Africi je vekovima bio važan trgovački put na Mediteranu, a takođe je odvajao moćno Rimsko carstvo od rivalske sile Kartagine.

Američki arheolozi Robert Balard i Anna Margueritte McCann istraživali su tamo 1990-ih i pronašli neke potopljene brodove, ali nije postojao međunarodni sporazum o istraživanju i zemljama nije bilo dozvoljeno da izađu iz svojih teritorijalnih voda u područja brodoloma. Zbog toga je područje ostalo neistraženo.

Ali prošle godine je formiran tim od oko 20 ljudi pod pokroviteljstvom Uneska. Francuska je poslala moderan istraživački brod dužine 46 metara sa posadom i dva robota sa kamerama da snime dno. Hrvatska, Španija, Italija i Tunis poslali su arheologe i platili po 20.000 dolara.

Pronađena tri broda

Brod „Alfred Merlin” sa istraživačima uplovio je u vode severozapadno od Sicilijskog moreuza 21. avgusta i tu ostao do 4. septembra. Istraživači na italijanskoj strani, na dubini od 800 metara, uočili su tri potopljena broda koje su američki arheolozi već otkrili. Posada je bila posebno uzbuđena kada se sledeći put našla u malo istraženim vodama Tunisa. U blizini grebena Skerki Banks vekovima misteriozno nestaju brodovi.

"Misterija se sastojala od velikog podvodnog grebena koji mornari na jednostavnim brodovima tog vremena nisu primetili, pa su ga udarili. Postoje i jake struje koje idu u raznim pravcima i otežavaju plovidbu", rekao je Andres Perelo, direktor Španska institucija Casa Mediterraneo, rekao je Hini jedan od partnera u projektu.

Ta institucija je rezultate istraživanja predstavila prošle nedelje u sedištu Uneska u Parizu.

"Ne samo nekadašnji jedrenjaci su imali problema u ovim vodama, već i naš istraživački brod poslednje generacije. Morao je da ima dupli motor da bi odoleo strujama. Brod je morao da ostane na istom mestu, kako bi robot mogao da se spusti i snimite dno, ali se pomerilo sa strujama", napominje Perello.

Uz pomoć robota sa kamerom, koji može da istražuje na dubini od 2500 metara, naučnici su prepoznali anomalije na dnu, koje se potom dalje proučavaju. Otkriveno je osam takvih anomalija, od kojih su tri relevantne. Te tri anomalije su bili nepoznati brodovi – jedan antički i dva iz 19. veka.

"Možda se radi o feničanskom ili rimskom brodu, to sada treba da se vidi. Takođe je potrebno da se sa istoričarima prouči poreklo novijih brodova, da se vidi čiji su to brodovi", kaže Perelo, napominjući da su verovatno potopljeni tokom svetskog rata. Prvi ili Drugi svetski rat.

Brodovi su verovatno udarili u greben

Dodaje da bi dalja istraživanja o poreklu brodova mogla baciti novo svetlo na istorijske događaje. Istraživači pretpostavljaju da su brodovi verovatno udarili u greben. Španski fotograf Anhel Fitor, član ekipe, napravio je 6.000 fotografija, od kojih je 50 najrelevantnijih predstavljeno u četvrtak u sedištu Uneska.

Na predstavljanju u Parizu bila su i dva hrvatska arheologa, Roko Surić i Mladen Pešić, koji su učestvovali u ekspediciji kao članovi Međunarodnog centra za podvodnu arheologiju iz Zadra. Ovo je do sada najveća misija UNESCO-a za očuvanje podvodne baštine. Koristiće se za izradu digitalne mape sa potopljenim brodovima, a cela oblast će biti zaštićena od uništenja i krađe.

Kada je 1960-ih ronilačka oprema postala dostupna velikom broju ljudi, ronioci amateri su zaronili u more, a deset godina kasnije otkrili su neke potonule brodove. Ubrzo su odneti vredni predmeti poput antičkih amfora. Olupine nisu bile zaštićene jer su bile van teritorijalnih voda, a samim tim i nacionalne nadležnosti država.

Kao rezultat toga, UNESCO je 2001. godine usvojio Konvenciju o zaštiti podvodnog nasleđa, koja je stvorila međunarodni pravni okvir za istraživanje, identifikaciju i zaštitu područja kao što su Sicilijanski moreuz i obale Skerki.

Ekspedicija bi tamo mogla da se vrati jer je istraživački brod „Alfred Merlin” obišao samo mali deo moreuza. „Brod je bio u određenom području, vođen koordinatama koje je dao američki arheolog, ali to je samo mali deo te oblasti“, primećuje Perello.

"Zajedno treba da istražimo nove zone jer sve ukazuje da tamo ima dosta potopljenih brodova. Potrebno je napraviti digitalnu mapu, pa videti koje olupine mogu da se iznesu na površinu i kako", dodao je on.

Istraživanja na području dugom 320 kilometara mogu se sprovesti tek u avgustu kada su struje manje opasne. Koalicija zemalja i njihov zajednički projekat, u kojem su učestvovali i koordinatori iz Alžira, Maroka i Egipta, mogli bi da posluže kao primer ostalim delovima sveta. „Ova vrsta ekspedicije može da istraži Karipsko more, Tihi okean i sva druga područja od vrednosti za čovečanstvo“, smatra Perelo.

(Espreso/Index)