SVETI ČIN USTOLIČENJA PATRIJARHA JE POČEO: Znate li ZAŠTO SE poglavar SPC ustoličuje i u PEĆKOJ PATRIJARŠIJI?

Na ulazu u Rugovsku klisuru, u blizini Peći, duž reke Pećke Bistrice nalazi se manastirski kompleks Pećka Patrijaršija. Jedan je od najznačajnijih spomenika srpske prošlosti, gde se vekovima nalazilo sedište srpskih arhiepiskopa i patrijaraha, koja je bila stecište teologa, književnika, umetnika i najumnijih Srba. Tu se danas ustoličuje srpski patrijarh Porfirije.

Od ujedinjenja Srpske pravoslavne crkve 1920. godine patrijarsi Srpske pravoslavne crkve se ustoličavaju i u Sabornoj crkvi u Beogradu i u Pećkoj patrijaršiji na Kosovu i Metohiji.

Pećka patrijaršija je srpski Sion jer je Sveti Sava želeo da ona bude svetionik za sve crkve i eparhije pod njenom jurisdikcijom od dobijanja autokefalnosti 1219. godine, rekao je u razgovoru za RTS arhimandrit Ilarion i izabrani episkop Novobrdski.

Ideja da je sedište srpske crkve - srpski Sion, postojala je prvo u Žiči, koja je bila prvo sedište arhiepiskopa srpskih.

"Da bi se kasnije to sedište prenelo u Pećku patrijaršiju zbog tadašnjih okolnosti, jer je tada Žiča bila izložena različitim upadima neprijateljskih naroda, te je sedište srpske crkve pomereno dublje u unutrašnjost srpskih zemalja, po blagoslovu Svetog Save. A to je sve učinio naslednik Svetog Save na tronu, arhiepiskop Arsenije", rekao je arhimandrit Ilarion.

To se, kako kaže, govori u konceptu živopisa u najstarijoj crkvi Pećke patrijaršije, Crkvi Svetih apostola - koji predstavlja scene sa Siona.

"Poruka je dvostruka. Jedna jeste da je Pećka patrijaršija deo jedne svete saborne, apostolske crkve, one crkve koja je nastala na Sionu u Jerusalimu. Sa druge strane, ta crkva treba da bude središte svih crkava i eparhija koje su pod njenom duhovnom i administrativnom jurisdikcijom", objašnjava arhimandrit Ilarion.

Pećka patrijaršija predstavlja riznicu crkvene umetnosti i graditeljstva koje je trajalo skoro šest vekova.

Prva crkva je zidana u 13. veku a zatim su dozidane crkve Svetoga Dimitrija i Presvete Bogorodice Odigitrije.

Čuvar vere i srpstva na KiM

Crkva Svetih Apostola podignuta je delimično na temeljima i zidovima starijeg hrama blizu metohijske ravnice sredinom 13. veka.

U arhitektonskom smislu ona predstavlja jedinstvenu sponu između raškog i srpsko-vizantijskog stila gradnje. Crkvu je podigao arhiepiskop Arsenije Prvi, koji je odlučio da dotadašnje središte arhiepiskopije u manastiru Žiči premesti u ove bezbednije krajeve.

Freske potiču iz različitih perioda i celokupna istorija srednjevekovnog zidnog slikarstva nalazi se na zidovima Pećkih svetinja.

Ktitor bočne Crkve Svetog Dimitrija je arhiepiskop Nikodim. Podignuta je dvadesetih godina 14. veka u obliku skraćenog upisanog krsta sa prostranom kupolom. Fresko slikarstvo zasluga je arhiepiskopa Joanikija Drugog.

Crkva Svete Bogorodice Odigitrije sagrađena je 1330. godine pored južnog dela crkve Svetih Apostola, a podigao je Danilo Drugi, veliki duhovnik, neimar, diplomata, biograf i pesnik.

Do Bogorodičine crkve s južne strane Danilo Drugi sagradio je i crkvicu Svetog Nikole, jednobrodnu građevinu od kamena i opeke. Prvobitni živopis nije sačuvan, a najpoznatiji slikar sedme i osme decenije 17. veka Zograf Radul ponovo je oslikao crkvu.

Posle dolaska Turaka na Balkan, manastirski kompleks je više puta bio ozbiljno oštećen a bogata riznica opljačkana.

Obnavljan je i oslikavan da bi ponovo zadobio svoju prvobitnu duhovnu i političku ulogu.

Posle Prvog svetskog rata, kada je došlo do ujedinjenja srpske crkve, 1924. godine u Pećkoj Patrijaršiji ustoličen je patrijarh Dimitrije, prvi put posle 1766. godine, i od tada se svi izabrani srpski patrijarsi tamo ustoličavaju.

I pored gubitaka dragocene imovine tokom vekova, riznica Pećke patrijaršije predstavlja jedno od najvećih blaga srpske srednjevokovne države.

Od 2006. godine Pećka patrijaršija je deo svetske kulturne baštine od izuzetne vrednosti, a 2008. godine tokom rekonstrukcije vraćena joj je tamno crvena boja, kakva je bila i u vreme gradnje.

(Espreso / RTS)