Kako se kretao broj stanovnika u Srbiji od prvog do poslednjeg popisa stanovništva?

Prvi popis stanovništva na tlu Srbije obavljen je u Kneževini Srbiji 1834. a poslednji u Republici 2011. Naredni će biti obavljen ove godine i počeće 1. oktobra.

Na sajtu Republičkog zavoda za statistiku se navodi da je sprovođenje popisa na našem tlu ima veoma dugu tradiciju, koja se može pratiti još od davne 1834. kada je na prostoru tadašnje Srbije izvršen prvi popis u savremenom smislu te reči.

„Od tog „popisa ljudstva“ pa do Prvog svetskog rata popisi su, u proseku, sprovođeni skoro na svakih pet godina, što svedoči o vrlo dinamičnom istorijskom razdoblju, koje je nametalo potrebu za čestim snimanjem promena teritorijalnog rasporeda i sastava stanovništva, kao i ekonomskih dobara, a naročito u oslobođenim krajevima. Stoga, podaci tih ranih popisa i danas imaju izuzetan istoriografski značaj“, navodi se u tekstu.

A u periodu između dva svetska rata izvršena su samo dva jugoslovenska popisa stanovništva, i to 1921. i 1931. godine.

Popis planiran za 1941. godinu nije sproveden zbog izbijanja Drugog svetskog rata.

„Nakon rata, zbog potrebe da se u što kraćem roku prikupe podaci o štetama nastalim usled ratnih razaranja, kako bi podnošenje jugoslovenskih zahteva međunarodnim forumima za naknadu ratne štete počivalo na objektivnoj statističkoj dokumentaciji, 1948. godine izvršen je tzv. „skraćeni“ popis, a već 1953. i prvi kompletan posleratni popis stanovništva“, može se pročitati na sajtu Zavoda.

Kako se dodaje, počev od popisa 1961. godine, ponovo se, shodno preporukama UN, uspostavlja desetogodišnja periodika sprovođenja popisa stanovništva, tako da su popisi izvršeni 1961, 1971, 1981. i 1991. godine.

„Poštujući međunarodne preporuke o periodici sprovođenja popisa, planirano je da se prvi popis u 21. veku sprovede aprila 2001. godine.

Međutim, najpre su državni organi Crne Gore, a kasnije i Srbije doneli odluku da se popisivanje odloži za godinu dana. Neposredno pred novoutvrđeni termin održavanja popisa, u martu 2002. godine, Crna Gora ponovo odlaže njegovo sprovođenje, dok se u Republici Srbiji donosi odluka da se popis ipak sprovede u periodu od 1- 15. aprila 2002 godine, ali samo na teritoriji centralne Srbije i AP Vojvodine. Na teritoriji AP Kosovo i Metohija popis nije sproveden jer za to nisu postojali uslovi“, zaključuje se.

Poslednji popis stanovništva urađen je 2011.

Prema podacima koji se mogu videti na sajtu Zavoda prvi moderan popis urađen je 1866, 1879. je urađen delimičan popis u oslobođenim krajevima, 1884. je urađen prvi popis na osnovu zakona, a 1910. je uvedena popisnica.

Kada je reč o broju stanovnika ukupan broj 1834. u Beogradu i 17 okruga prema prvom ikada zabeleženom popisu u tada Kneževini Srbiji bio je 678.192, objavljeno je u publikaciji RZS “Popisi stanovništva u Kneževini Srbiji 1815-1882”.

Drugi i treći popis ljudstva u Srbiji sporovedeni su 1841. i 1844. godine, oba je sproveo knez Mihajlo, ali se oba smatraju nepotpunim jer nije obuhvaćen Beograd.

Zvaničan broj stanovnika 1841. bio je 828.895, Požarevački okrug i dalje je najnaseljeniji i 12 godina posle prvog popisa u njemu je živelo 98.927 stanovnika, dok je Beogradski imao 48.001 stanovnika.

U Rečniku geografijsko-statističnom Srbije koji je napisao Jovan Gavrilović navodi se da je “u Srbiji 1844. bilo 825.783 Srba, 15.161 Turaka, 1.368 Jevreja, 900 stranaca i 6.074 Cigana, ukupno 849.286 duša”.

Sledeći, četvrti popis, bio je pouzdaniji od prethodna dva i te podatke je 1946. objavio Gavrilović kao dopunu svom Rečniku.

Prema tom popisu, stanovništva u Kneževini Srbiji bilo je 892.315, od čega 433.000 žena, 180.196 oženjenih i 279.119 neoženjenih muškaraca i 7.468 stranaca.

Prema popisu iz 1948. broj stanovnika Srbije bio je 6.527.583 stanovnika, 1953. je bio 6.978.119.

Kada je stanovništvo popisivano 1961. kada je Srbija imala 7.641.962 stanovnika.

Deset godina kasnije 1971. Srbija ima 8.446.726 stanovnika, a 1981. čak 9.313.686 stanovnika.

Na popisu rađenom 1991. Srbija broji 7.576.837, a 2002. ima 7.498.001 bez Kosova i Metohije.

Poslednji popis obavljen je 2011. kada je Srbija imala 7.186.862 stanovnika bez KiM.

(Espreso)